برنامه غذایی و تغذیه بلدرچین ها

در این مقاله به برنامه غدایی و تغذیه بلدرچین ها پرداخته می شود.

بلافاصله پس از بيرون آمدن جوجه هاي بلدرچين از تخم، آنها را با جيره هاي Starter تغذيه نموده و اين رويه را تا سن 6 يا 8 هفتگي ادامه مي دهيم. توجه داشته باشيد که در هنگام تنظيم جيره غذائي استارتر، بيشترين ميزان پروتئين را در نظر بگيريد زيرا در اين سن، پرنده بيشترين ميزان سطح پروتئين را در طول زندگي اش نياز دارد. با افزايش سن پرنده نيازهاي آنها به اغلب مواد غذايي از جمله پروتئين كاهش مي يابد ولي به مقدار بيشتري انرژي نياز دارد. پرندگان تيپ گوشتي را پس از رسيدن به سن 8 هفتگي تا زمان كشتار با جيره Finisher (پاياني) تغذيه كرده در حاليکه تيپ پرواز و مادر تخمي را تا زمان فروش يا تا 20 هفتگي با جيره Developer تغذيه مي نمايند.

براي تيپ تخم گذار، چند هفته پيش از توليد تخم تا زماني كه دوره تخم گذاري كامل شود، جيره Layer تنظيم مي گردد. از ديگر گونه هاي بلدرچين تيپ گوشتي يا توليد تخم مي توان به بلدرچين هاي coturnix و pharaoh اشاره داشت. اينها به ندرت براي شكار پرورش داده شده و نسبت به Bobwhite ها در سن كمتري بالغ شده و و ممكن است كه تخم گذاري را در 6 يا 8 هفتگي آغاز كنند. بلدرچين هاي Couturnix پرورش داده شده براي توليد گوشت، با جيره هاي Starter و Finisher تغذيه شده در حالي كه نژاد تخمي و يا مادر تخمي با جيره Starter و Breeeder تغذيه مي گردند.

تهيه جيره مناسب براي بدست آوردن نتيجه مطلوب بسيار حائز اهميت است. به خاطر داشته باشيد كه براي تيپ تخمي از جيره Developer و در پرنده هاي بالغ تخمي يا مادر تخمي از جيره Layer استفاده شود. در غير اينصورت با كاهش توليد تخم و يا توليد تخمهايي با پوسته نازك روبرو خواهيد شد. 

حداقل ميزان نباز به پروتئين، كلسيم و فسفر و متيونين جيره در جدول زير نشان داده شده است:

Game bird ها يا به اصطلاح پرندگان تفريحي يا ساير ماکيان، به پرندگاني گفته مي شود که بيشتر براي مقاصد تفريحي و ورزشي مانند استفاده در شکارگاه ها پرورش داده مي شوند و اگرچه اخيرا به جنبه هاي ديگر پرورش صنعتي آنها جهت توليد گوشت و تخم و ... نيز توجهاتي صورت گرفته است اما هنوز هم استفاده هاي ورزشي و تفريحي از آنها در اولويت قرار دارد. پرندگاني مانند: بوقلمون، بلدرچين، قرقاول و کبک در اين گروه پرندگان قرار گرفته و بنام Game bird ها شناخته مي شوند. ...

در اين مقاله جهت روان شدن متن به جاي " Game bird" از واژه "ساير ماکيان" استفاده شده است.

مواد معدني

همانند ويتامينها ميزان متعادلي از مواد معدني نيز بايستي در جيره هاي غذائي بلدرچينها وجود داشته باشد. بويژه وجود اينگونه مواد در جيره پرندگان تخمگذار بسيار حائز اهميت است. بلدرچينهاي تخمگذار براي تشكيل پوسته تخمشان و جوجه ها نيز براي فرم گيري استخوانهايشان نياز به ميزان يالايي از مواد معدني دارند.

توجه داشته باشيد که با توجه به نيازهاي متفاوت غذائي سنين گوناگون، براي هر سن بايستي جيره مناسب با نيازهاي همان سن تهيه گردد. به طور مثال جيره Breeder تنها به پرندگان تخمگذار داده ميشود و چنانچه از اين جيره در تغذيه جوجه ها استفاده گردد، ميزان رشد كاهش يافته و استرسهايي را در جوجه سبب مي شود.

استفاده از مواد معدني کم نياز در جيره هاي غذائي براي رشد و توليد پرندگان ضروري هستند. البته به طور معمول بسياري از مواد مورد استفاده در تهيه جيره ها شامل اينگونه مواد اما در حالت عادي ميزان آنها به قدر کافي نمي باشد. به همين دليل بسياري از پرورش دهندگان ترجيح مي دهند تا به همراه مخلوط ها يا مکملهاي ويتامينه، از مخلوط هاي معدني که به صورت صنعتي و با استفاده از فرمولهاي خاص تهيه مي گردند استفاده نموده و آنها را به صورت جداگانه به جيره اضافه نمايند.

فرمول ترکيبي يك مخلوط ايده آل از مواد معدني كمياب در زير نشان داده شده است. چنانچه مقدار 2 پوند (حدود يک کيلوگرم) از اين مخلوط را به هر تن خوراک پرنده اضافه نمائيم، در اين صورت مقادير کافي از مواد معدني کم مصرف براي رشد و توليد بلدرچين تامين خواهد شد. 

  مواد معدني کم نياز در بلدرچينهانوع ماده مقدار در هر 10 پوند 
(حدود 5 کيلوگرم) مکمل معدني

سولفات منگنز25/1 پوند

اکسيد روي25/1 پوند

سولفات آهن5 oz

سولفات مس1 oz

سنگ آهک يا صدف1/7 پوند

تغذيه دارويي

براي پيشگيري و يا درمان بيماري مي توان در تنظيم برخي از جيره هاي غذائي مورد استفاده در تغذيه ساير ماکيان از مواد داروئي مجاز نيز استفاده نمود. در همين رابطه، دو نوع از دارو هاي رايج جهت استفاده در جيره هاي غذائي، كوكسيدواستات و آنتي بيوتيكها مي باشند. كوكسيديوز يك بيماري انگلي لوله گوارشي است كه توسط پروتوزوا هايي بنام كوكسيديا ايجاد مي شود و كنترل آن تنها با رعايت مسائل بهداشتي بسيار مشكل است. 

بهترين راه پيشگيري از اين بيماري مصرف منظم و ادامه دار دارو و يا كوكسيدواستات ها هستند كه باعث كاهش جمعيت كوكسيديا ها مي شوند.

كوكسيديو استات معمولاً بصورت پيوسته و در سطح پاييني به جيره افزوده مي شوند. بعضي از كوكسيديو استات ها، به صورت افزايشي براي اهداف درماني و در زمان ظاهر شدن نشانه هاي بيماري به پرندگان داده مي شوند.
البته بعلت سمي بودن بعضي از كوكسيديو استات ها در دزهاي بالا، بايستي پيش از افزايش ميزان آنها با متخصص تغذيه و يا پاتولوژيست مشورت شود.

پرنده هاي در حال رشد پس از بيرون آمدن از تخم تا هفته قبل از كشتارشان با ميزاني از كوكسيدو استاتها تغذيه مي شوند. البته بعلت احتمال باقي ماندن اين ماده در بافتهاي بدن، از يکهفته پيش از کشتار، استفاده از اين ماده در جيره قطع شده و پرندگان را با جيره اي غير داروئي تغذيه مي کنند. با افزايش سن، مقاومت پرنده ها به كوكسيديا ها افزايش مي يابد. 

البته در اين صورت نيز نياز است که شيوع دوباره را تحت کنترل قرار دهيد. همچنين پرنده هاي مادر تخمگذاري که براي جايگزيني در گله مادر پرورش داده مي شوند را بايستي تا حدود 16 هفتگي با كوكسيو استاتها تغذيه نموده و سپس آنرا با يک جيره عادي فاقد اين ماده جايگزين کرد. مي توان با افزودن كوكسيدو استاتها به آب شيوع بيماري را كنترل نمود. دو نوع از كوكسيدواستات هائي که جهت استفاده در تغذيه بلدرچينها استفاده شده و مورد تصويب FDA نيز مي باشند، عبارت اند از: موننسين سديم(كوبان) و آمپروليوم.

علاوه بر مواد ذکر شده، مي توان از مواد آنتي بيوتيكي نيز براي حفظ سلامت و افزايش بازدهي پرندگان استفاده نمود. مقادير اندک آنتي بيوتيکها مي تواند در جلوگيري از بيماري هاي عادي و همچنين افزايش سرعت رشد و دستيابي به توليدي سريعتر مورد استفاده قرار گيرند، ولي براي درمان بيماري ها و يا جلوگيري از شيوع آنها بايستي از مقادير بيشتر آنتي بيوتيکها به صورت محلول در آب و يا بصورت تزريقي استفاده نمود. 

دو نمونه از آنتي بيوتيكهاي مورد تاييد FDA براي استفاده در جيره ساير ماکيان، باسيتراسين و پنيسيلين مي باشند. استفاده از باسيتراسين به ميزان 50 تا 200 گرم در هر تن و پني سيلين به ميزان 20 تا 50 گرم در هر تن خوراک مجاز شناخته شده است وميزان بالاتر از اين حد نه توصيه شده و نه مورد تصويب FDA قرار گرفته است. در مواقع درمان، بهتر است که آنتي بيوتيکها را در آب آشاميدني استفاده کرد چون پرنده بيمار معمولا آب مي نوشد ولي غذا نمي خورد.

استفاده از باسيترسين در جيره تمامي انواع ساير ماکيان براي حفظ سلامت و افزايش توليد آنها توصيه شده است. در هنگام استفاده از هر دارويي به دقت برچسب هشدار و دستورالعمل آن مطالعه شده و نيز به دوره پاكسازي از بدن براي تغذيه انساني قبل از كشتار نيز حتماً دقت شود.

فرمول جيره

جهت آشنائي با ترکيب غذاي بلدرچين چندين جيره غذايي در زير آورده شده كه ميزان مواد غذايي مناسب و مورد نياز براي رشد و توليد پرندگان را تامين مي کند. 

  فرمول جيره در نژاد باب وايت (BWQ) نژاد گوشتي نژاد تفريحي نژاد تخمگذار

نوع/ ماده غذائي/ جيره آغازين/جيره پاياني/جيره آغازين/جيره رشد/جيره تخمگذار

ذرت5893/6773/4327/4289/60
سويا23/373/2727/4896/175/28
گندم---------------43/36-----
سنگ آهک84/187/123/118/117/7
دي کلسيم فسفات77/182/172/159/184/1
نمک56/057/043/0-----44/0
پودر چربي----------03/4-----7/0
متيونين15/006/014/012/006/0
باسيتراسين05/005/005/005/005/0
کوکسيديو استات05/005/005/005/0-----
مکمل ويتامينه25/025/025/025/025/0
مکمل معدني1/01/01/01/01/0


  فرمول جيره در نژاد کوترنيکس (COTURNIX)

نوع ماده غذائي/ جيره آغازين/جيره پاياني/جيره مولدين
ذرت75/4959/6547/63
سويا95/4213/2993/25
گندم-----44/1-----
سنگ آهک13/18/059/6
دي کلسيم فسفات01/207/267/2
نمک44/042/044/0
پودر چربي16/3-----39/0
متيونين11/015/011/0
باسيتراسين05/005/005/0
کوکسيديو استات05/0----------
مکمل ويتامينه25/025/025/0
مکمل معدني1/01/01/0

مواد مذکور در فرمول فوق همگي به درصد مي باشند.از آنجا که مشخصات و آناليز مواد مغذي ترکيبات مورد استفاده در جيره فوق قطعا متفاوت از مواد موجود در بازار ايران مي باشد لذا توصيه مي  شود که در صورت تمايل به استفاده از فرمول فوق جهت تغذيه پرندگان خود،  پيش از اينکار حتما با متخصص تغذيه مزرعه خود مشورت نمائيد.

توجه داشته باشيد که همه تركيبات ذکر شده در جيره فوق بايستي بدون جايگزيني و يا تغيير در مقدار آنها استفاده شوند. تغيير جيره توصيه شده مي تواند باعث بروز مشكلات نامطلوب در گله شود. توجه داشته باشيد که در نهايت، براي دستيابي به بهترين نتيجه بايد با يك متخصص تغذيه طيور مشورت نمود.

اغلب جيره هاي تجاري تهيه شده براي بلدرچين ها به صورت خرد شده هستند. در برخي موارد، بويژه هنگاميکه پرندگان در سنين پائين قرار دارند، قطعات جيره را دوباره خرد مي کنند تا جهت استفاده جوجه هاي جوان به اندازه مطلوب برسد.

با اين وجود، گاهي اوقات اين قطعات براي بلدرچينهاي تازه از تخم بيرون آمده بسيار بزرگ هستند و خرد كردن اضافي براي توليد ذرات با سايز مناسب نياز مي باشد. در يک جيره غذائي مي توان مواد گوناگوني را مورد استفاده قرار داد اما در هر صورت بايستي مواد جديد طبق يک فرمولاسيون دقيق و ويژه با يکديگر ترکيب گردند. توجه به كيفيت بالاي مواد در هنگام ساخت جيره بسيار ضروري مي باشد. همچنين پيش از ساختن جيره از در دسترس بودن همه مواد اطمينان حاصل كنيد.

موادي با كيفيت پايين ممكن است در بعضي از حيوانات مزرعه قابل تحمل باشد ولي در بلدرچين ها اينگونه نبوده و پائين بودن کيفيت مواد موجب بروز مشکلات زيادي در کميت و کيفيت توليد خواهد شد. در بيشتر کشورها جيره هاي تجاري با كيفيت بالا براي بلدرچين ها در دسترس نمي باشد و نياز است تا خود مزرعه دار نسبت به تهيه و ترکيب خوراک اقدام نمايد.

در صورت بروز مشکلات توليدي مرتبط با کيفيت جيره، بهتر است که ابتدا از غذاي مصرفي به ميزان 4/1 آن نمونه گرفته و 1 يا 2 فنجان از نمونه غذايي را به آزمايشگاه تجزيه غذايي ارائه داده و با يك متخصص طيور براي كمك به حل مشكل تماس حاصل نمائيد. اگر مشكلات شديد باشد جايگزيني موقت غذاي مشكوك ممكن است ضروري باشد. در اين حالت بايد تا زماني كه علت مشکلات مشخص شود يك جيره مناسب را جايگزين جيره قبلي نمود چون ممكن است در صورت استفاده مجدد از همان جيره قبلي، مشكلات تکرار گردند. پس از انجام آزمايشات، در صورتيکه که مشکلات پيش امده ناشي از جيره مورد استفاده نبودند، مي توان مجدداً از جيره قبل استفاده نمود. 

آب
بسياري از توليد کنندگان از اهميت تامين آب آشاميدني با کيفيت و تازه براي گله هاي خود غافل هستند.علي رغم آنکه توليد کنندگان آب را بعنوان يک ماده مغذي تلقي نمي کنند اما بايد گفت که آب يک ماده بسيار مهم در تغذيه حيوانات به حساب مي آيد. همانند تمامي جانوران ديگر، بلدرچينها نياز دارند تا در تمامي طول روز آب تميز و تازه در اختيارشان قرار گيرد. آب آشاميدني نبايستي زياد گرم يا زياد سرد باشد، در غير اينصورت امکان دارد که پرندگان از خوردن آن امتناع کنند.

همچنين آبخوري و دانخوري ها را مرتب تميز کرده و حداقل يکبار در روز آب آبخوري ها را تعويض نمائيد. دانخوري ها را نيز حداقل هفته اي دو تا سه مرتبه کاملا خالي و تميز کرده و سپس آنها را با خوراک خشک و تازه مجددا پر نمائيد. تا زمانيکه که دانخوري ها کثيف و آلوده نشده اند نيازي به شستن آنها نيست. همواره توجه داشته باشيد که ماندن خوراک اضافه در دانخوري ها و خيس شدن انها مي تواند منجر به رشد قارچ هاي خطرناک شده و مصرف اين خوراک آلوده مي تواند مرگ بلدرچينها را در پي داشته باشد.